Başkan Donald Trump, güney sınırına kalıcı fiziksel bir duvar örebilmek için gerekli mali kaynağı sağlamak adına “ulusal acil durum” ilan etme konusunu ciddi ciddi düşünüyor. Bu şekilde bir girişim, Kongre’de duvarın finansmanı konusunda süren tartışmaya son verir ancak uzmanlar bunun Kongre’yle Başkan arasındaki diyalog açısından son derece tehlikeli bir emsal olacağı yorumunu yapıyor. Brookings Enstitüsü Etkili Kamu Yönetimi Merkezi Direktör Yardımcısı. John Hudak, Başkan’ın olası acil durum ilan etmesi halini ve bununla ilgili hukuki konuları değerlendirdi.
VOA: “Başkan’ın ulusal acil durum ilan etme konusunda ne gibi yetkileri var? Ayrıca Trump devlet kaynaklarının sınıra bir duvar örmek için kullanılması talimatını verebilir mi?”
JOHN HUDAK: “Burada iki konu söz konusu. Birincisi Ulusal Acil Durum Yasası Başkan’a Ulusal Acil Durum ilan etme konusunda geniş yetkiler tanıyor. Yani şu an ulusal bir acil durum ilan etmek kolay bir şekilde mümkün. Eğer yasayı okuyacak olursanız Başkan’ın bunu yapamayacağı durumları bulmanın zor olduğunu görürsünüz.
Ancak bu noktada hukuki olarak Başkan’ın aykırı davranamayacağı bazı durumlar var. Burada kast edilen anayasal kısıtlamalardan kaynaklı net sınırların bulunduğu. Başkan’ın da yetkilerini kapsayan anayasal bazı sınırlar var. Ve maalesef bu konuda başkanın gücünü sınayacak ciddi sorunlarla daha önce karşı karşıya kalmadık. Burada Başkan’ın yetkilerinin sınırını yargı mı belirleyecek sorusu net bir biçimde gündeme geliyor.”
John Hudak
VOA: “Demokratlar Kongre’de buna engel olabilir mi? Başkanların bir siyasi kararlarına ödenek sağlama uğruna Kongre’nin çevresinden dolanabilecekleri bir anayasal düzenleme var mı?”
JOHN HUDAK: “Evet yasalar çerçevesinde Kongre’nin ulusal acil durumu durdurma hakkı var. Ancak Kongre’nin her iki kanadının da ulusal acil durumu sona erdirme konusunda bir karar alması gerekiyor. Demokratlar bunu şu an çoğunluk durumda oldukları Temsilciler Meclisi’inde yapabilir, ama Senato’da bunu tek başlarına gerçekleştiremezler. Bunun için Senato’daki bazı Cumhuriyetçi isimlerin onlara destek vermesi gerekiyor.
Yürütme gücüne ilişkin bu şekilde bir sınav çok sayıda Cumhuriyetçiyi zor durumda bırakır. Halihazırda Senato’daki bazı Cumhuriyetçiler arasında bu konunun tartışıldığını görüyorsunuz. Eğer biz bu şekilde Başkan’ın duvar inşa etmesine destek verirsek, Demokrat bir Başkan olsaydı böylesi bir şeyi küresel ısınma ya da benzer bir konuda da yapacak mıydık? Sanırım bu konuda Kongre, Başkan’ın bu girişimini durdurup durdurmayacağı ve bunun siyasi olarak da yapılıp yapılmayacağı konusunda net değil. Ancak bu şekilde bir girişimi durdurma güçleri var.
Sorunuzun ikinci kısmına gelecek olursak, Başkanlar daha önce de geçmişte bazı harcamalar konusunda Kongre’nin etrafından dolanmayı ya da bütçenin farklı kalemleri arasında dolanmayı denediler. Ancak sıklıkla bu tarz girişimler Kongre tarafından engellendi, çünkü harcama yetkisi Kongre’yle bağlantılı bir yetki. Bu durum eğer Başkan Trump, farklı bütçe kalemleri ve kaynaklarını kullanmak istiyorsa ve bu anayasal durumu zorlamak niyetindeyse onun açısından bir hayli zor olacaktır. Başkan ulusal acil durum ilan edebilir yetkiye sahip olabilir ama bu süreç boyunca anayasayı ihlal edemez.”
VOA: “Şu anda devam eden krizde, hükümetin kapanması durumunda kazançlı çıkan var mı? Şu aşamada bundan kim yarar sağlıyor görünüyor? Bu durum nasıl sona erecek?”
JOHN HUDAK: “Burada net olarak kaybeden bir taraf varsa o da Amerika toplumudur. Ve tabii ki zorunlu izne çıkarılan ve maaşlarını alamayan yüzbinlerce federal hükümet çalışanı kaybeden tarafta. Siyasi aktörler açısından bakacak olursak birçok ankete göre Amerikalıların çoğu hükümetin kapalı olması konusunda Başkan Trump’ı suçluyor.
Amerikan halkının çok küçük bir bölümü, Kongre’deki Demokratlar ve Cumhuriyetçileri suçluyor. Sanırım birçok Amerikalı, ‘Başkan Trump’ın göreve başladığı zamanla, şu an arasında acil durum ilan etmeyi gerektirecek ne değişti?’ sorusunu soruyor. Birçok Amerikalı bunu anlayabilmiş değil. Trump şu an kendi tabanına oynuyor ancak kendisinin tabanı Amerika nüfusunun çok küçük bir bölümünü oluşturuyor. Dolayısıyla toplumun geri kalan kısmı duvar konusunda kendisiyle aynı şekilde düşünmüyor.”
